Vorige week werd de eerste Nederlandse uitgave van de Jefferson bijbel gepubliceerd. Een eigen bijbel samengesteld door een vrijzinnige: Thomas Jefferson (1743- 1826). Hij was de 3e president van de Verenigde Staten, een begaafd geleerde op vele verschillende terreinen, een kind van de Verlichting. Hij maakte de Franse revolutie en de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog mee. Waarom vond hij het nodig om een eigen bijbel samen te stellen en wat heb je er nu nog aan?
Met een schaar en plaksel
Al in 1820 stelde hij zijn bijbel samen met knip- en plakwerk uit de bijbel over het leven van Jezus. Dat gebeurde toen wel vaker. Ook Tolstoj had zijn eigen evangelie en meer schrijvers en theologen voegden de evangelies uit de bijbel samen om een eigen verhaal te krijgen. Sinds begin 20ste eeuw zijn theologen en exegeten ook op zoek naar het ene verhaal, maar meer door achter de woorden te zoeken naar die ene mens, die ene boodschap. We gaan terug naar de oerteksten en proberen te proeven hoe het ‘echt’ was.
Unitariër
Jefferson was een groot inspirator voor de Unitariërs in de Verenigde Staten. Hij is auteur van de grondrechten van de VS: ‘Alle mensen zijn gelijk geschapen’.
Ook een belangrijke uitspraak van hem is: ‘We should all then live without an order of priests, follow the oracle of conscience, and say nothing about what no man can understand nor therefore believe.’
In deze tijden met politici als Donald Trump zou je bijna vergeten dat er ook zeer erudiete en hooggeleerde republikeinen zijn geweest.
Vrijzinnigen
Vrijzinnigen lijken ook vaak hun eigen bijbel samen te stellen. Eigenlijk denk ik dat iedereen dat stiekem doet. Ieder heeft wel zijn of haar favoriete delen en stukken die je liever overslaat. Er gaat heel veel tijd in zitten om een mooi en consistent verhaal uit al die kleine stukjes te maken. Dat deed Jefferson al in 1820.
Nieuwe vertaling
Waarom is nu deze vertaling van een oude Amerikaanse uitgave verschenen? Want ik vraag mij af waarom er voor deze uitgave is gekozen en niet voor een latere, bijvoorbeeld de ‘Jefferson Bible for the 21 century’ waarin ook alle inspirerende teksten uit de joodse, hindoeïstisch, islamitische en boeddhistische en christelijke tradities waren toegevoegd. Misschien ging dat te ver. Dit boek is daarom wel interessant door haar geschiedenis, maar niet voor de inhoud.
Een stap te ver?
Een knip- en plakwerk maken van je eigen inspirerende teksten is al een oude praktijk. Een praktijk die vrijzinnigen graag uitoefenen, maar tegenwoordig gaat dat knippen en plakken verder dan de bijbel. Het wordt aangevuld met de teksten uit andere tradities en de eigen verhalen. Mensen houden deze verzamelingen het liefst voor zichzelf. Daar is niets mis mee, maar ik zou wel eens een inspirerende huidige Nederlandse bijbel willen zien.
